Экология
Сабақтың коды Курс аты Сынып Академиялық кредит Cағат Апталық сабақ сағаттары (лекция) Апталық сабақ сағаттары (практика) Апталық сабақ сағаттары (зертханалық)
BRM 4221 Зерттеудің биоиндикациялық тәсілдері Үшінші курс 5 150 1 2 -
Пәннің сипаттамасы
Қазақ тілі
Техн.ғ.к., профессор А.Т.Мейрбеков

Пән биологиялық мониторингтің ішкі жүйесі, биоиндикатор-ағзалар, биоиндикация деңгейлері мен әдістері ретінде биоиндикацияны жүргізу туралы білімді қалыптастырады. Пән табиғи ортаның антропогендік ластануының негізгі көздерін және қоршаған ортадағы жағымсыз өзгерістерді, биосфераның негізгі ластаушыларының құрамын, қасиеттері мен әсер ету механизмдерін, олардың мазмұны мен қоршаған орта объектілеріне кіру жолдарын жедел тіркеуге болатын биоиндикатор организмдерін білуге ықпал етеді.

-

-

 

1. Топтық жұмыс  2.  Сыни ойлау 3.Шығармашылық ізденіс   

4.  Репродуктивтік әдіс 5 Жобалау

1ПОН 1-Биологиялық индикация туралы білімін іс-жүзінде қолданады.
2ПОН 2- Биоиндикациялық зерттеу жолын біледі және бағалай алады;
3ПОН 3- Биоиндикацияның қолданылу салаларын біледі.
4ПОН 4- Биоиндикациялық зерттелер жүргізу үшін зерттеу тобында жұмыс жасауға қабілетті;
5ПОН 5- Биоиндикациялық зерттеуге қатысты лабораториялық және далалық эксперименттік зерттеулер жүргізе алады;
Haftalık KonuБағалау әдісі
1Биоиндикация әдістерін қолданудың негізгі принциптері. Биоиндикация әдістері. Биоиндикацияға қойылатын талаптар. Пассивті және активті мониторинг. Қоршаған ортаның ластануын анықтаудың индикациялық әдістері.Ауызша
2Биоиндикация пәні. Мақсаты мен міндеттері. Биоиндикацияның қолдану салалары. Өсімдік индикаторлары туралы ілімнің дамуы мен қазіргі кездегі жағдайыЖазбаша
3Тірі материяның ұйымдастырылу әртүрлі деңгейлеріндегі биоиндикациялау заңдылықтары. Өсімдік жабынының индикаторлық белгілері (флористикалық, физиологиялық, морфологиялық, анатомиялық).Ауызша және жазбаша
4Биоиндикацияның экологиялық негіздері. Түрлі ағзалардың толеранттылық диапазоны. Эврибионттық және стенобионттық түрлер. Биоиндикация ұғымы. Биоиндикаторлар. Ортаның антропогендік факторларын биоиндикациялауда қолданылатын салыстыру стандарттары. Арнайы (спецификалық) және арнайы емес (спецификалық емес) биоиндикация.тест
5Ішкі суқоймалардың ластануын биоиндикация әдістерімен зерттеу. Ішкі суқоймалардың ластануын анықтайтын гидробиологиялық әдістер, су ағзаларының жіктелуі. Индикаторлық таксон бойыша ластану шкаласы және өзен суларының сапасының класстары.Ауызша
6Ішкі суқоймалардың ластануын биоиндикациялық әдістермен зертеу. Радиоактивтілік және оларды индикациялауда қолданылатын әдістер.Ауызша
7Биологиялық индикациялау деңгейлері. Антропогендік стрессорларға байланысты биохимиялық және физиологиялықреакциялар.Жазбаша
8Антропогендік факторлардың әсері. Антропогендік факторлардың әсерінен ағзалардың морфологиялық, биоырғақтық, мінез-құлықтық көрсеткіштерінің нормадан ауытқуы.презентация
9Антропогендік стрессорлардың әсерінен болатын хорологиялық және популяциялық-динамикалық өзгерістер. Физикалық және химиялық стрессорлардың жіктелуі. Антропогендік стрессорлардың өсімдіктердің таралу сипатына әсер етуі.Сөздік
10Антропогендік факторлардың биогеоценоздардың динамикасына әсері. Антропогендік факторлардың бастапқы продуценттерге әсері. Фитоценоздардың антропогендік бұзылыстарға реакциясы. Фитоценоз параметрлері. Фитоценоздарға көрсетілгенантропогендікықпалдың сандық жағынан бағалау.Ауызша
11Биоиндикацияның қолдану салалары. Биоиндикацияның қоршаған ортаның күйін бақылауда қолданылуы. Ауаның ластануын биоиндикациялау. Ауа бассейінін ластаушы газ тәрізді басты заттар. Ауаныңластануының организмдерінің тіршілігіне әсері.Ауызша
12Биоиндикацияның қолдану салалары. Биоиндикацияның қоршаған ортаның күйін бақылауда қолданылуы. Топырақтың ластануын биоиндикациялау. Топырақтың ластану себептері.Жазбаша
13Табиғатты қорғау мақсатындағы биоиндикация. Биоиндикация әдістерінің ауыл шаруашылығында және орман шаруашылығындақолданылуы.Жазбаша
14Биоиндикацияның жойылып кету қаупіндегі ағзаларды қорғаудағы маңызы. Нормалау және индикациялық параметрлер. Биоиндикаторлар параметрлерінің өзгерістерінң антропогендік әсер деңгейінетәуелділігі. Зиянкес жануарлардың қауырт көбеюін биоиндикациялау. Патогенді ағзалардың жаппай көбеюі.Ауызша және жазбаша
15Қоршаған ортаны ластаушы заттарды анықтауға және олардың мутагендік қасиеттерін бағалауға арналған негізгі тест-жүйелер. Қоршаған ортаны ластаушы заттарды анықтауға және олардың мутагендік қасиеттерін бағалауға арналған негізгі тест-жүйелер.Жазбаша
Пәннің оқу нәтижелерімен байланысы
PÇ1PÇ2PÇ3PÇ4PÇ5PÇ6PÇ7PÇ8PÇ9PÇ10PÇ11PÇ12PÇ13PÇ14PÇ15PÇ16PÇ17
Оқулық / Материал / Ұсынылатын ресурстар
1Биоиндикация және биоиндикациялық әдістер: Оқу құралы. - Тараз: ' ТИГУ' баспаханасы. - 2017. Үйсімбаева Ж.Т., Сарбасова Г.А
2Экология. Учебник. Изд. 16-е.доп.и перераб- ростовн. 2015. В.И.Коробкин, Л.В.Передельский
3Биотехнология нысандары. Оқу-әдістемелік құралы / Г. И. Исаев , А. Т. Мусабеков , Э. К. Ибрагимова. - Түркістан : Тұран, 2021. - 536 с.
4Экология культуры в формировании современной картины мира. Коллек.монография, -Алматы:ИФПР КН МОН РК, 2014г. З.К.Шаукенова [идр.]
5Экологиялық сараптама негіздері және нормалау : Оқу құралы. / А.К. Оспанова, А.Б. Калиева, А.К. Шарипова; С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті. - Павлодар: Кереку, 2014. - 86 б./